Werk, inkomen en economie

De gemeente heeft de ambitie om de werkgelegenheid in Zaanstad te vergroten. Dit doen wij door het versterken van de (economische) positie van het bestaande bedrijfsleven, in het bijzonder het mkb,  in regionaal en internationaal verband en door het aantrekken van nieuwe bedrijven en investeerders in de stad.

Met MAAK.Zaanstad investeren we in de aantrekkelijkheid van de stad, voor kleine en grote ondernemers. Een aantrekkelijke stad om in te ondernemen, omdat er voor iedere ondernemer een plek te vinden is om aan de slag te gaan. Een aantrekkelijke stad om te wonen, zodat werknemers een goede reden hebben om voor hun werk te verhuizen, of juist te blijven. Een aantrekkelijke stad om te zijn, zodat toeristen (en hun bestedingen) nog meer hun weg naar Zaanstad weten te vinden. Een aantrekkelijke stad om te blijven leren, zodat Zaankanters aantrekkelijke werknemers zijn en blijven.

Het in 2016 vastgestelde Acquisitieplan stuurt aan op een actieve en meer samenhangende acquisitie van (internationale) bedrijven en investeerders voor de komende drie jaar. Het vestigingsklimaat is een belangrijke troef om succesvol acquisitie te plegen. Voor ondernemers zijn ruimte en bereikbaarheid de belangrijkste vestigingsvoorwaarden. Fysieke ruimte wordt onder meer geboden in het Noordzeekanaalgebied. Op het Hembrug terrein en op HoogTij wordt veel energie gestoken in het aantrekken van nieuwe bedrijven en in het bieden van ruimte aan verplaatsende bedrijven. In 2017 verwachten we een aantal nieuwe bedrijven aan te trekken.

Het Acquisitieplan voeren wij via twee sporen uit. Via spoor 1 rollen wij voor ondernemers in de regio de rode loper uit door hen te begeleiden bij hun uitbreidings- of verplaatsingsvraag. De ervaring leert dat een groot deel van bedrijfsverplaatsingen en -uitbreidingen juist binnen de regio plaatsvindt. Als tweede spoor zetten wij in op regionale acquisitie van nieuwe (inter)nationale ondernemingen, bijvoorbeeld via deelname aan handelsmissies en/of acquisitieactiviteiten die aansluiten bij de krachtige sectoren van de stad: food, toerisme en maakindustrie. Hierbij zoeken wij de kracht van samenwerking met partners in de Metropoolregio Amsterdam, zoals Amsterdam Trade, Amsterdam in Business, Havenbedrijf Amsterdam en Amsterdam Airport Area.

De voorgenomen groei van de werkgelegenheid kan niet zonder een florerend midden- en kleinbedrijf (mkb). De trend op langere termijn is dat de omvang van de werkgelegenheid in het grootbedrijf afneemt en de omvang van de werkgelegenheid in het mkb toeneemt. Met het in 2016 vastgestelde mkb-plan wil de gemeente duidelijk maken dat het voor mkb-ondernemers goed toeven is in Zaanstad, dat de gemeente een optimaal vestigingsklimaat nastreeft en dat belemmeringen – binnen de wettelijke verplichtingen – zoveel mogelijk worden weggenomen. Door een reeks van maatregelen en een slimme profilering- en communicatiestrategie kan het mkb zich beter ontwikkelen en een grotere bijdrage leveren aan de groei van de werkgelegenheid. Het mkb-plan legt het Zaanse beleid langs de meetlat, bestaande uit zeven punten die voor het midden- en kleinbedrijf van belang zijn, zoals gemeentelijke dienstverlening en financieringsmogelijkheden.

• Bedrijfscontacten over vestiging of uitbreiding benutten om mogelijkheden voor toeleiding van mensen naar werk aan te kaarten. Via bezoeken/presentaties op beurzen in contact komen met nieuwe bedrijven
• Uitvoeren van de Strategische Agenda Werkgelegenheid
• Ondersteunen en faciliteren van ondernemers in de regio die hun bedrijf willen verplaatsen of uitbreiden
• Uitvoeren van het acquisitieplan en het Actieplan Midden- en Kleinbedrijf
• Uitvoeren van de transformatiestrategie bedrijventerreinen
• Implementeren van de nieuwe detailhandelsvisie

Op de schaal van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) is de nieuwe uitvoeringsstrategie Plabeka vastgesteld en hiermee is een nieuw kwantitatief en kwalitatief instrument opgezet voor de sturing van vraag en aanbod op bedrijventerreinen. Regionaal economische samenwerking is er binnen de Amsterdam Economic Board (AEB), Amsterdam Airport AREA (AAA), en Amsterdam IJmuiden Offshore Ports. Deze samenwerkingsverbanden richten zich op versterking van de regionale economie en acquisitie van ondernemingen. De samenwerking in de regio Zaanstreek-Waterland heeft in december 2017 een nieuwe Economische agenda opgeleverd. Deze wordt in 2018 aan de raad aangeboden. Samenwerking in het Noordzeekanaalgebied concentreert zich voor Zaanstad vooral op de samenwerking met de Haven Amsterdam. Met de Haven Amsterdam is een samenwerkingsovereenkomst gesloten over riviercruise en het gelijkschakelen van binnenhavengelden. In 2017 heeft Zaanstad verder ingezet op acquisitie van bedrijven. De regio bundelt hierbij zijn krachten en in wisselende samenstelling neemt Zaanstad deel aan beurzen, zoals Transport & Logistiek in München, Offshore Energy in Amsterdam, Offshore Wind in Londen en de vastgoedbeurzen Mipim, Expo en Provada. Op het terrein van Food heeft Zaanstad met een aantal samenwerkingspartners (Provincie NH, Ministerie van Economische zaken en Klimaat, Rabobank, provincie Flevoland) de koers ingezet op een regionale voedselagenda.

De Zaanse bedrijventerreinen zijn volop in beeld als vestigingslocatie. De leegstand op de terreinen loopt verder terug en benadert de frictieleegstand van 7-8%. Dit betekent dat de leegstand nu zo laag wordt, dat de ruimtedruk op de nog beschikbare locaties zoals HoogTij en Forbostrook toe zal nemen. Op Molletjesveer heeft zonnepanelenfabriek Energyra zich in de leegstaande hallen van de voormalige drukkerij Verkerke gevestigd. Op HoogTij zijn kavels uitgegeven aan Werkhoven, Breakdown, Zuiver, Ayal Kaas, GP Groot en Integra. Rutte heeft een locatie op de Achtersluispolder en de verplaatsing van Singeling naar Zaanstad-Noord is mogelijk gemaakt. In de Achtersluispolder is een begin gemaakt met de transformatie naar een hoogstedelijk woon-werk gebied. De verwachting is dat in het gebied meer arbeidsplaatsen zullen komen dan het huidig aantal op dit bedrijventerrein.

In de detailhandelsgebieden laat de Zaanbocht in Wormerveer een positieve ontwikkeling zien. In de binnenstad van Zaandam is het project Aangename Aanloopstraten afgerond en lopen diverse uitvoeringsacties voor de Westzijde en aanpalende straten. Ontwikkelaars zijn momenteel plannen aan het uitwerken voor een verdere invulling en renovatie van de Westzijde op diverse locaties. Met de Stichting Binnenstadsmanagement Zaandam is een gezamenlijk initiatief genomen voor versterking van de ondernemersorganisatie middels de opzet van een BIZ. Extra inspanning voor het aantrekkelijk maken van de binnenstad is nodig gezien de teruglopende winkelpassanten in de binnenstad. Dit is voor een deel te verklaren door de opening van andere Primark-vestigingen in de regio. Positief is dat er sprake is van meer spreiding van het aantal bezoekers door de stad.

De inspanningen om in samenwerking met Present your Startup startups aan de Zaanstreek te binden heeft niet opgeleverd wat daarvan is verwacht. In dit traject zijn weliswaar een aantal Zaanse Startups opgestaan, maar deze startups hebben zich elders in de regio gevestigd of zijn niet door de selectierondes heen gekomen. Voor 2018 wordt in samenwerking met de Rabobank naar een andere vorm van acquisitie van startups gezocht en wordt er ingezet op het faciliteren van ZZP’ers.

Op het gebied van de bedrijfshuisvesting is in de afgelopen jaren een toenemende vraag naar kleine werkruimten in bedrijfsverzamelgebouwen of broedplaatsen. Tegelijkertijd ziet Zaanstad het aantal broedplaatsen teruglopen omdat deze locaties een hogere waarde kennen als woningbouwlocatie. Zo is in 2017 de sluiting aangekondigd van de broedplaatsen in de voormalige Honigfabriek en Victory Office Centre. Het is voor 2018 van belang om aandacht te schenken aan voldoende beschikbare broedplaatsen voor startende en doorstartende ondernemers.

Vanuit het MKB-actieplan is de website www.ondernemen.zaanstad.nl gelanceerd. Dit is een aanvullend communicatiemiddel richting het bedrijfsleven, waarbij ook Twitter, LinkedIn en Facebook worden ingezet. Tevens heeft het ondernemersloket in 2017 vorm gekregen en is op 1 januari 2018 van start gegaan.

Zaanstad kan profiteren van de aantrekkelijkheid van Amsterdam als bestemming op de (internationale) toeristische markt. De stad groeit uit haar jasje en is daarom actief op zoek naar mogelijkheden om toeristen beter te kunnen spreiden over de regio. Deze ontwikkelingen zijn voor Zaanstad hét moment om aan te haken.

Toerisme levert extra banen en dynamiek in de gemeente op. De keuze voor vestiging in een stad heeft ook te maken met beelden en gevoelens voor de omgeving. Toerisme, citymarketing en evenementen spelen hierbij een belangrijke rol. Daarom zal de gemeente de marketingactiviteiten verder professionaliseren en promoten. Eind 2016 wordt gestart met een Europese aanbestedingsprocedure. De nieuwe marktpartij krijgt de opdracht om het verhaal van Zaanstad te vertellen en te promoten vanuit de Zaanse kernkwaliteiten.

De Zaanse Schans is onze lokale toeristische magneet. Het is zaak om de groeiende stroom bezoekers langer aan onze stad/streek te binden. Met de Zaanse Schans onderzoeken wij hoe we de toenemende stroom bezoekers beter kunnen begeleiden en hoe we het gebied toekomstbestendig kunnen maken.

Met het centrum van Zaanstad, het Hembrugterrein, de Zaan als historische verbinding en de Hotspot Wormerveer hebben wij belangrijke toeristische troeven in handen. Willen wij die ten volle benutten, dan vergt dat een inspirerend verhaal met daaraan gekoppeld een kwalitatief goed toeristisch product. Het vaststellen en uitvoeren van Uitvoeringsagenda Toerisme is hierbij de basis. Er is nog veel te verbeteren op het gebied van verbindingen, verblijfsaccommodaties, kwalitatief goede horeca, arrangementen, musea en evenementen (zie programma 3). Daarmee stimuleren we niet alleen het toerisme, maar maken we onze stad ook aantrekkelijker voor onze eigen inwoners. De recent geopende VVV draagt hier zichtbaar aan bij.

• We investeren in de Bodecentrumkade om de aantrekkelijkheid voor riviercruises te bevorderen
• Verdubbelen van de frequentie van de bootverbinding tussen Zaandam, Zaanse Schans en Wormerveer
• Uitvoeren van de lokale Uitvoeringsagenda Toerisme Zaanstad en medewerking geven aan de uitvoering van de regionale Strategische Agenda Toerisme (MRA) tot 2020
• Acquisitie van hotels, verblijfsaccommodaties en arrangementen
• Implementeren van de nieuwe strategie/aanpak rond de marketing van de Zaanstreek
• Uitvoeren van het regionale programma "Amsterdam Bezoeken Holland Zien", waaronder stimuleren van hotelvestiging en extra promotieactiviteiten

De Zaanse Schans heeft internationale allure, maar is ook de lokale toeristische magneet. De stichting Zaanse Schans en de gemeente werken samen aan een kwaliteits- en uitbreidingsslag om de groei te accommoderen en beheersbaar te houden. In 2017 hebben verschillende ontwerp- en participatiesessies plaatsgevonden en zijn er drie ruimtelijke modellen van de ontwikkelstrategie opgesteld. Dit moet ertoe leiden dat de Zaanse Schans de toenemende stroom bezoekers beter kan opvangen. Onderdeel van de ontwikkelstrategie is ook de museale ontwikkeling op de Zaanse Schans.

De toeristenstroom naar de Zaanse Schans is toegenomen van 1,8 miljoen naar 2,2 miljoen bezoekers, maar de spin-off voor de rest van de stad is nog niet echt merkbaar. Het centrum van Zaandam profiteert nog onvoldoende van de aantrekkelijkheid van de Amsterdamse regio als bestemming op de (internationale) toeristische markt. Om deze aantrekkelijkheid te vergroten wordt een andere inspanning gevraagd om meer bezoekers naar de stad te trekken. Een nieuw museum is hierbij een van de uit te werken opties. Met de uitbreiding van het aantal hotelbedden neemt het meerdaags verblijf in Zaanstad toe. Dit heeft een positief effect op het aantal banen en de dynamiek in de stad. Aan de zuidzijde van de stad is het Hembrugterrein inmiddels een vaste waarde op het gebied van evenementen. De komst van nieuwe horeca, zoals LAB 44, versterken deze waarde.

Het aantal overnachtingen in Zaanstad is in 2017 gestegen met ruim 48.000 tot 288.000. Het nieuwe Easy hotel heeft onder meer aan deze stijging bijgedragen. Daartegenover staat dat het Hostel aan de Westzijde in 2017 is gesloten. Voor 2018 staat de opening van het Zaanhotel in de planning en worden andere plannen verder vormgegeven om het groeiend aantal toeristen te huisvesten. De sterke groei van particuliere verhuur (onder meer Airbnb) is aanleiding voor regionale afstemming van regels voor dit type verhuur en lokaal om deze regels te handhaven.

Het toeristische aanbod is de afgelopen periode versterkt. Er is een aanlegvoorziening voor pleziervaart gerealiseerd, heeft het Havenbedrijf Amsterdam een beter reserveringssysteem voor riviercruisevaart ontwikkeld, is er een nieuwe camperplaats nabij station Zaandijk Zaanse Schans aangelegd en is de hotelaccommodatie verder uitgebreid.

Het Monetatelier is geopend en beter toegankelijk gemaakt. Voor 2018 heeft de raad budget beschikbaar gesteld voor een Plan van Aanpak voor een Zaans meerjarig Monetprogramma (2021-2026). Dit is een ambitieus project, dat economisch, toeristisch en maatschappelijk van grote waarde kan zijn. Aan de hand van het plan van aanpak besluiten college en raad in 2018 of het Monetprogramma doorgaat.

Voor een betere bereikbaarheid heeft de aanbesteding van de bootverbinding tussen Amsterdam en Wormerveer plaatsgevonden. Het nieuwe regionale vervoersticket reikt nu tot en met Wormerveer.

Als het gaat om de zichtbaarheid is de aanbesteding van de citymarketing aan de stichting Marketing Zaanstreek een belangrijke mijlpaal in 2017. De stichting werkt nauw samen met Amsterdam Marketing. De voorbereidingen voor een vernieuwde Zaanstore/VVV en de aanpak van de toeristische bewegwijzering zijn gestart. Verder wordt gewerkt aan nieuw museaal aanbod in Zaandam en is een start gemaakt met het deelfietsenplan.

Een goede relatie met werkgevers is van groot belang, omdat zij werkgelegenheid creëren waarmee burgers zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Wij zoeken werkgevers actief op en vragen hen naar vacatures, ook voor leerwerkbanen en werkervaringsplaatsen. Daarnaast hebben wij in samenwerking met regionale werkgevers het Regionaal Werkbedrijf Zaanstreek-Waterland opgericht. De gemeente neemt als werkgever zelf ook haar verantwoordelijkheid door 5% van haar personeelsbestand beschikbaar te stellen voor mensen met grote afstand tot de reguliere arbeidsmarkt.

Het recent opgestelde Koersbesluit Uitvoeringsorganisatie Brede Participatieopgave Zaanstad geeft nadere invulling aan de verbrede Participatieopgave. Hier ligt de prioriteit bij betaald werk. Maatschappelijke participatie wordt gewaardeerd als opmaat naar een betaalde baan. Zaanstad belegt de uitvoering van de Participatieopgave en de oude WSW-taken primair bij de Sociale Wijkteams en het nieuw te ontwikkelen Participatiebedrijf. Vanaf 2017 ligt de toegang ook bij de Sociale Wijkteams.

In het kader van Social Return On Investment (SROI) zoekt Zaanstad actief contact met werkgevers door gebruik te maken van het integrale acquisitienetwerk binnen het stedelijke- en maatschappelijke domein. Wij nemen de werkgever werk uit handen, denken mee en adviseren hen, nemen mogelijke risico’s en andere belemmeringen weg en bieden waar nodig financiële ondersteuning op maat. Wanneer vraag en aanbod niet met elkaar in lijn zijn, blijven wij actief onderzoeken hoe dit beter kan. Bij inkoop wordt een SROI-criterium toegepast, variërend van 2% tot 5% over de opdrachtwaarde of de gerealiseerde omzet. Deze waarde dient de opdrachtnemer te besteden aan het plaatsen van werkzoekenden op een arbeids-, uitzend- of detacheringscontract, leerwerkbaan, stage- of werkervaringsplaats.

• Uitvoeren van contractuele afspraken met opdrachtnemers van de gemeente in het kader van SROI
• Investeren in persoonlijke ontwikkeling en zelfsturing van werkzoekenden
• Bevorderen van de flexibele inzet naar werk
• Werkgevers actief benaderen, relaties onderhouden en dienstverlening verbeteren, waarbij werkgevers worden ontzorgd door werving, selectie en matching uit handen te nemen
• Bevorderen van de flexibele inzet naar werk
• Inzetten op meer uitstroom van mensen uit de bijstand met parttime inkomsten
• Inzetten van plaatsingsbevorderende instrumenten, zoals de proefplaatsing, stimulering subsidies, scholings-begeleidingsvouchers en omscholing
• Benutten van contacten met werkgevers, maatschappelijke organisaties, onderwijs en MKB om mogelijkheden te verkennen om te komen tot een Lokaal Sociaal Akkoord
• Implementatie van integrale diagnosestelling samen met de Sociale Wijkteams
• Activeren van werkzoekenden aan de voorkant én vóór instroom in de uitkering

Op 1 januari 2018 werd aan 4234 huishoudens een uitkering verstrekt. Dit resultaat heeft twee kanten. Enerzijds is het beroep op uitkeringen minder hard gestegen dan was begroot (4300). Anderzijds is het beroep op bijstand wel opnieuw toegenomen, want op 1 januari 2017 werd aan 4226 huishoudens een uitkering verstrekt. Dit is een minimale groei en er kan van een stabilisering gesproken worden.

In 2017 is het vizier gericht op de doelgroep met een lange, maar overbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt. Deze doelgroep vraagt om meer aandacht en tijd, maar het blijkt dat deze aandacht en tijd resultaten oplevert. Er stroomden in 2017 344 mensen uit naar een betaalde baan, dit is 41% van de totale uitstroom. In 2016 werden er 416 mensen aan het werk geholpen.. Gezien de inzet op een complexere doelgroep was deze lichte achteruitgang te verwachten. Het is daarbij wel een positief signaal dat het aantal mensen met een uitkering en part time werk gestegen is. Dit is een van de eerste projecten geweest die door de taskforce BUIG is opgezet. Ervaring leert dat het hebben van part time werk een cruciale stap is in duurzame uitstroom naar werk. Het is nu van belang om de aanpak te intensiveren en het resultaat op uitstroom naar werk te verbeteren. De economische omstandigheden bieden daar kansen toe en met de oprichting van Werkom vanaf in januari 2018 wordt verwacht dat grotere groepen mensen tegelijkertijd in beweging naar de arbeidsmarkt gezet kunnen worden.

De oprichting van Werkom was een hele belangrijk resultaat dat in 2017 gerealiseerd is. Het was het resultaat van een intensief bestuurlijk proces en heeft de samenwerkingsverhouding tussen de gemeenten in Zaanstreek-Waterland op het terrein van Participatie aanzienlijk veranderd en verbeterd, daar waar de bestuurlijke verhouding op het terrein van arbeidsparticipatie behoorlijk onder druk stond.

In 2017 zijn 249 nieuwe bedrijven benaderd in het kader van de werkgeversbenadering voor de participatiewet. Daarnaast werd het Werkgeversservicepunt Zaanstreek-Waterland – een samenwerking tussen het UWV en de zeven gemeenten in de regio – gelanceerd. Daarmee is er een belangrijke stap gezet in de samenwerking tussen het UWV en gemeenten en het borgen van een eenduidige benadering van bedrijven in de arbeidsmarktregio Zaanstreek-Waterland en is ook een blijk van de verbeterde samenwerking tussen gemeenten onderling om meer mensen in de regio te ondersteunen in hun weg terug naar de arbeidsmarkt.

Met de komst van de Participatiewet als onderdeel van de drie decentralisaties zijn de zorgtaken van de gemeente uitgebreid. Hiermee is de gemeente onder meer verantwoordelijk geworden voor de arbeidsmarkt toeleiding van mensen met een arbeidshandicap. Uit eerder opgedane ervaring blijkt dat arbeidsgehandicapten niet zomaar op een vacature te plaatsen zijn. De expertise van BaanStede kan bijdragen aan het vergroten van de arbeidsparticipatie van Zaankanters met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

In het licht van de reeds opgedane ervaringen met BaanStede, is in de regio Zaanstreek-Waterland geïnvesteerd in een regionale samenwerking met de gemeente Purmerend. De samenwerking vanuit het programma Participatie en het Koersbesluit leidt tot oprichting van een nieuw Participatiebedrijf als vervolg op BaanStede. Het streven is om per 1 januari 2018 operationeel te zijn. Hiervoor treffen wij de nodige voorbereidingen.

De gezamenlijke inzet is het realiseren van een voorziening die één aanpak biedt voor het verbeteren van de arbeidsparticipatie van die mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Deze voorziening moet enerzijds een beschutte werkplek bieden voor die mensen die dat nodig hebben. Anderzijds moet het een leerwerkomgeving bieden voor die mensen die door omstandigheden lange tijd niet in staat zijn geweest om te werken en weer arbeidsritme willen opdoen. Tenslotte streven we ernaar dat deze voorziening ook in staat is om de match van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt te verzorgen. Zo kunnen we blijven inzetten op een inclusieve arbeidsmarkt waarbij zo veel mogelijk Zaankanters op reguliere banen kunnen participeren.

Samen met de arbeidsmarktregio Zaanstreek-Waterland werkt Zaanstad aan de realisatie van participatieplekken voor mensen die zijn aangewezen op een beschutte werkomgeving. Dit is een omgeving waar mensen een betekenisvolle dagbesteding hebben of waar mogelijk werken onder specifieke omstandigheden. Bij deze uitvoering leggen wij prioriteit bij het realiseren van loonvormende arbeid.

• Gecoördineerde Werkgeversbenadering verbinden met de wijkgerichte benadering Sociale Wijkteams
• In samenwerking met gemeente Purmerend voorbereidingen treffen voor het oprichten van het Participatiebedrijf
• Kennis en ervaring BaanStede integreren in eigen dienstverlening en het nieuw op te richten Participatiebedrijf
• Medewerkers groenbedrijf BaanStede binnen de gemeente overnemen

Met de oprichting van Werkom is het fundament gelegd voor een leerwerkbedrijf dat voor iedereen in een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt een ontwikkelaanbod moet kunnen bieden. Hiermee is de transitie van BaanStede bijna gerealiseerd. De financiële afwikkeling van de liquidatie van BaanStede wordt in de loop van 2018 gerealiseerd. Zie hier ook paragraaf 2.1.

Werkom is de plek waar invulling wordt gegeven aan de verplichting om een beschutte werkplek te bieden aan die mensen die dat echt nodig hebben. Dit is voor een deel de bestaande WSW-doelgroep (mensen die door een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap niet onder normale omstandigheden kunnen werken), maar daar is de doelgroep nieuw beschut ook bijgekomen. Er waren echter maar vijf inwoners in Zaanstad die de indicatie Nieuw Beschut van het UWV kregen. Dat betekent dat Zaanstad de ambitie om 24 plekken in te vullen niet heeft kunnen realiseren. Zaanstad onderzoekt waarom zo weinig mensen aan de criteria voor een indicatie voldoen, omdat we willen sturen op wat nodig is en op maatwerk en niet of iemand aan de regels van een indicatie voldoet.

Zaanstad vraagt iedereen met een uitkering daarvoor naar vermogen iets terug te doen. Voor mensen met arbeidsvermogen betekent dit, dat zij zich inzetten voor de terugkeer naar de reguliere arbeidsmarkt of dat zij de loonwaarde inzetten die ze wél hebben.

Ook mensen die (nog) niet op de reguliere arbeidsmarkt aan de slag kunnen, doen iets terug voor hun uitkering. Zij kunnen op diverse manieren maatschappelijk participeren, bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk, een participatieplaats, mantelzorg, dagbesteding of op de nieuwe beschutte participatieplekken. Zaanstad vindt het belangrijk om ondersteuning te bieden voor iedereen om naar eigen vermogen mee te doen in de samenleving. Hierbij wordt gezamenlijk gekeken naar hoe zij die bijdrage kunnen leveren. Er is dit jaar gewerkt om zoveel mogelijk mensen uit het bestand te spreken. Ook komend jaar zet de gemeente zich actief in om een beter zicht te hebben op de maatschappelijke participatie van mensen met een uitkering.

Omdat wij de prioriteit leggen bij re-integratie naar de reguliere arbeidsmarkt en omdat we uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid van iedereen, zetten we het wettelijke instrument ‘tegenprestatie’ in Zaanstad alleen in als een sluitstuk. Wij beginnen met afspraken over re-integratie met de mensen die naar de arbeidsmarkt kunnen terugkeren, of met afspraken over maatschappelijke participatie met mensen voor wie dat (nog) niet aan de orde is. Vaardigheden leren, werkervaring opdoen, scholing en sociale activering zijn onderdeel van deze afspraken. De nadruk ligt op het vrijwillig leveren van een bijdrage aan de samenleving. Het wettelijke instrument ‘tegenprestatie’ zetten wij pas in als mensen niet uit zichzelf, naar vermogen, op een of andere wijze participeren en daarmee iets terugdoen voor hun uitkering.

In 2017 treedt de wetswijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) in werking. De doelstelling van deze wetswijziging is om gemeenten meer onderling vergelijkbaar te maken. Om deze vergelijkingen mogelijk te maken, rapporteren wij in de huidige begroting nieuwe landelijke  indicatoren.  Vooralsnog worden geen streefwaarden benoemd.

• Uitvoeren van aanpak Sociale Wijkteams rondom de inzet van ondersteuning bij maatschappelijke participatie voor uitkeringsgerechtigden
• Inzetten van ondersteuning, activering en begeleiding bij het plaatsen (vinden en behouden) van uitkeringsgerechtigden op onder andere vrijwilligerswerk, participatieplaatsen en dagbesteding
• De wettelijke tegenprestatie opleggen als sluitstuk van participatie- en re-integratie-uitvoering

Het afgelopen jaar zijn uitkeringsgerechtigden ondersteund in de plaatsing op dagbesteding, werk of participatieplaatsen. Hierbij heeft de nadruk gelegen op het in staat stellen van mensen om zelf activiteiten te ontplooien om te kunnen participeren. Door in te zetten op trainingen, leerwerk-trajecten en stages, worden mensen in staat gebracht om zelf richting (betaald) werk te bewegen. De activiteiten lopen conform de planning. Met de oprichting van Werkom in januari 2018 worden samen met de opdrachtgevers en werkgevers ingezet op ondersteuning, activering en begeleiding van werkzoekenden. Bij het maken van afspraken met uitkeringsgerechtigden is het opleggen van een tegenprestatie in 2017 niet nodig gebleken.

De jeugdwerkloosheid is hoog. Jongeren die voortijdig zonder diploma van school gaan, komen vaak niet of heel moeilijk aan het werk. Zaanstad vindt het belangrijk om starters op de arbeidsmarkt een goede start te bieden (Ambitie 5 van de Strategische agenda werkgelegenheid). Zaanstad heeft daarom extra aandacht voor de doorstroom van kwetsbare jongeren vanuit praktijkonderwijs naar werk. De dienstverlening vanuit het Jongerenloket is hierin succesvol gebleken en wordt gecontinueerd. Daarnaast kijken wij samen met scholen en werkgevers naar de arbeidsmarktrelevantie van het huidige onderwijsaanbod en het voorkomen van voortijdig schooluitval.

• Uitvoeren van het MBO, primair en voorgezet speciaal onderwijs (Pro VSO) om de vroegtijdige uitval door de entreeopleiding te beperken
• Opzetten en onderhouden van een netwerk om scholen en bedrijven bij elkaar te brengen; zowel aan de onderkant van het onderwijs als op hbo/wo-niveau en hoger
• Onderhouden van het netwerk Arbeidsintegratie (Pro/VSO, gemeente, UWV) om aansluiting school en arbeidsmarkt te versterken
• Monitoren van de aanvragen van scholingsbelemmeringen en aanmeldingen voor doelgroep-register, om gebruik te kunnen maken van de No-risk polis UWV en garantiebanen
• Onderzoeken leerwerkvoorziening Zaanstad
• Inzetten van de Leerwerkstraat op maat

In 2017 zijn verdere stappen gezet om de verbinding tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt te verstevigen. Vanuit het jongerenloket wordt de verbinding tussen de praktijkscholen en het voortgezet speciaal onderwijs gelegd en wordt maatwerk geleverd om voor deze doelgroep kansen op de arbeidsmarkt te benutten. Verder is de verbinding ook verstevigd over de gehele linie. Regionaal zijn House of Skills en de start van Jinc mooie initiatieven waarmee Zaanstad samen met haar partners invulling aan geeft. Binnen Zaanstad is het ontstaan van ’t Lokaal een mooi voorbeeld van hoe invulling gegeven wordt aan de specifieke verbinding tussen bedrijven en scholen op meerdere thema’s. Dit komt verder tot stand bij de opzet van een Robotica curriculum dat in 2018 nader uitgewerkt wordt.

In 2017 zijn 95 jongeren geplaatst op werk, leerwerkbanen, overige scholing en werkervaringsplaatsen. Er zijn nu 401 jongeren in traject. Eind 2016 en in 2017 stroomden een grotere groep jonge statushouders in, die meer tijd en aandacht nodig hebben om te plaatsen. Daarom is het resultaat iets minder dan begroot, maar is het bereik van het jongerenloket volgens verwachting. Een beeld dat aansluit bij het totaalbeeld, zoals dat onder paragraaf 2.1 is omschreven.

De gemeente verstrekt een uitkering aan wie dat nodig heeft. Dat doen wij tijdig, efficiënt en met een dienstverlening die gericht is op maatwerk. Een rechtmatige inkomensverstrekking is gebaseerd op drie pijlers: een duidelijke vraagverheldering, het bevorderen van naleving bij de inwoner die een uitkering nodig heeft en een snelle signalering van onrechtmatige uitkeringssituaties. Wij investeren in het kennen van onze klanten en in informatieoverdracht. Dat doen we mede vanuit de gedachte dat iemand die zich gekend voelt, eerder geneigd is de regels na te leven. Daarom is het van belang dat deze regels vooraf helder en duidelijk zijn voor de persoon voor wie die regels gelden. Een snelle signalering van onrechtmatige uitkeringssituaties de sluitpost van ons handhavingsbeleid. Ons streven is om onrechtmatige situaties in beeld te hebben binnen zes maanden nadat ze zijn ontstaan. Hierdoor blijven  de gevolgen van de onrechtmatige situatie voor alle betrokkenen zo klein mogelijk.

• Verstrekken uitkeringen
• Vergroten nalevingsbereidheid door gericht te handhaven
• Inzetten op preventieve handhaving door informeren en communicatie
• Verbeteren lik-op-stukbeleid door afhandeling van signalen te versnellen

De aanvragen om een uitkering in 2017 werden allemaal gevolgd door een integraal intakegesprek bij het wijkteam. Er werden in 2017 1538 aanvragen om een uitkering gedaan. Van deze aanvragen werd 95% binnen de wettelijke afhandelingstermijn afgehandeld. Bijna 16 procent van de aanvragen werd afgewezen.